Belastingliberalisatie
In oktober 2006 werd voor vermogende Nederlanders een nieuwe belastingtruc met de fiscus geregeld. In ruil
voor het jaarlijks schenken van grote bedragen aan liefdadigheidsinstellingen, mag men het daarmee gemoeide kapitaal
bij voorbaat parkeren bij een beheersstichting die het koppelt aan een lijfrenteverzekering. Het gevolg is een "risicoloos en
fiscaal goedgekeurd jaarlijks rendement [voor bijvoorbeeld een 67-jarige] van 8,6 % op zijn weggegeven geld"*1
Dit stimuleren van het schenken aan goede doelen zou naar mijn mening ook eenvoudiger kunnen; en vooral democratischer.
Op de volgende manier: door iedereen, dus niet alleen de kapitaalkrachtige Nederlander, het recht te geven om zelf de bestemming
van een deel, bijvoorbeeld de helft, van zijn verschuldigde (inkomsten)belasting te mogen bepalen.
Dit systeem maakt het tevens mogelijk om niet alleen het geven aan goede doelen aantrekkelijker te maken, maar ook om het
oerwoud van subsidies waarmee de overheid thans sturend in het maatschappelijk leven op sociaal-cultureel gebied ingrijpt, op den duur
te vervangen door iets wat neerkomt op sturing door onszelf als gezamenlijke burgers. Kan het democratischer en pluriformer? De omweg die
het geld thans maakt via de overheid vervalt en het onvermijdelijk daarbij optredende staatsdirigisme kan plaats maken voor een zelfsturende
samenleving. Ook die sociaal-culturele doelen kunnen immers successievelijk worden uitgebreid tot bij voorbeeld onderwijs, kunst, wetenschap,
media en zorg. Zo blijven de "terugtredende overheid" en "deregulering" niet beperkt tot loze kreten. Na de scheiding tussen kerk en staat, zoals
die zich sinds de middeleeuwen heeft ontwikkeld, mikt dit systeem op een scheiding tussen de rechtsstaat enerzijds en anderzijds elk terrein waar
menselijke en culturele verschillen als essentieel worden ervaren.
Men zal zeggen dat die afdracht lastig te controleren is. Dat hoeft niet. Ten eerste vindt er allang registratie plaats
van organisaties waaraan men geld kan schenken onder aftrek van dat geld van ons belastbare inkomen. Dit register wordt thans beheerd door de "Dienst
Registratie en Successie". Ten tweede is het nu ook zo dat de belasting ons op ons woord gelooft dat wij het op onze aanslag opgegeven bedrag
ook daadwerkelijk voor goede doelen gestort hebben. De belastingdienst beperkt zich tot een steekproefsgewijze controle. Ook is het mogelijk dat
het door onszelf geoormerkte geld wordt gestort via de rekening van een onafhankelijk administratiekantoor.
Interessanter wordt het als we het systeem toepassen op de vennootschapsbelasting. Bij voorbeeld: de ondernemingsraad -
of bij ontbreken daarvan de directie, het personeel gehoord hebbend - bepaalt voor welke maatschappelijke doelen de vennootschapsbelasting zal
worden ingezet. Dit is dus niet hetzelfde als sponsoring; bij sponsoring staat er immers een tegenprestatie in de vorm van reclame tegenover.
Natuurlijk kan een bedrijf de besteding van haar vennootschapsbelasting wel zelf bekend maken. Behalve de vennootschapsbelasting zijn ook de
successiebelasting en wellicht de kansspelbelasting zeer geschikt voor toepassing van deze belastingliberalisatie.*2 De controle op de afdracht
is in sommige gevallen simpeler dan bij de inkomstenbelasting; een bedrijf heeft toch al een accountant nodig en een erflater een notaris. Het
lijkt mij dan ook aangewezen het systeem niet met de loonbelasting te introduceren maar met een van deze minder fraudegevoelige belastingen.
De voorgestelde belastingliberalisatie kan geleidelijk, met een aanvankelijk bescheiden zelfbestembaar percentage, worden ingevoerd.
Behalve deze praktische bijkomstigheid, en behalve het democratische argument, zijn er nog andere voordelen: de reeds genoemde terugtredende
overheid is er mee gediend - verschoond van discussies over wat de een belangrijk en subsidiabel vindt en de ander niet, en, niet te vergeten:
het systeem stimuleert de rechtstreekse betrokkenheid tussen belastingbetaler en de organisaties die hij steunt. Het is mijns inziens juist deze
sociale cohesie waar onze samenleving dringend behoefte aan heeft.
mr Vincent Loosjes
Werkendam, december 2006
*1
Berekening Erica Verdegaal (NRC-Handelsblad, 11 november 2006)
*2
Zie ook: "Het uitgeloogd profiel van de democratie" (in:) Vincent Loosjes "Vrijheid van onderwijs als proces tegen de staat" Gorinchem
[uitgeverij Westerkappel] 2005.
Print versie (pdf)